سرویس رویداد-كهنترين دستنويس «ونديداد» در حافظه جهاني ايران، ثبت شد
خبرنگار امرداد- آناهید خزیر: نسخهي كهنسال «ونديداد» كه اكنون در مركز اسناد و كتابخانهي مركزي دانشگاه تهران نگهداري ميشود در دفتر «حافظه جهاني ايران» ثبت شد. اين دستنويس خطي كهنترين نسخهي کامل از اين كتاب آييني در جهان به شمار ميآيد.
اين نسخهي كهن به سال 976 يزدگردی برابر با 1036 مهي(:قمري) در يزد نوشته شده است. بر پايهي آگاهي كميته ملي «حافظه جهاني ايران»، دستنويس خطي ونديداد به شمارهي 11263 وابسته(:متعلق) به مجموعهي دستنويسهاي خطي كتابخانه مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران در دفتر ثبت حافظ جهاني ايران به ثبت رسيد.
دستنويس ياد شده دارای متن کامل ونديداد و متن کامل ويسپرد و بخش اصلی يسناست. حاشيهي دستنويس نيز به زند نوشته شده است. هماكنون دستنويسهاي بسياری از اوستا در کتابخانههای گوناگون جهان نگهداري ميشود. دستنويس ونديداد از آن رو كه برنويس(:كاتب) آن شناخته شده است از دستبردهاي زمان بهدور مانده و از ارزش بسياري برخوردار است. اين نيز در خور يادآوري است كه روشن بودن شناسنامهي كتاب و اين كه از زمان نگارش(:كتابت) تاكنون در خانوادهاي از موبدان نگهداري شده است، نه تنها اصيل بودن دستنويس ونديداد را نشان ميدهد بلكه بر ارزش آن ميافزايد. اين دستنويس به سه خط دين دبيره(اوستايي)، پهلوی و فارسی نوشته شده است.
ونديداد به پيشنهاد كتابخانهي مركزي و مركز اسناد دانشگاه تهران و پس از بررسي در نشستهاي كارشناسي كميتهي ملي حافظه جهاني براي ثبت در دفتر اين كميته پذيرفته شد. از سال 1387 تاكنون، 17 اثر در اين دفتر به ثبت رسيدهاند كه يكي از آنها دستنويس «پنج گنج» نظامي، وابسته به كتابخانهي مركزي است. اين كتاب كهنترين دستنويس تاريخدار از «پنج گنج» در جهان است.
ونديداد نوزدهمين نسك اوستا است كه امروز همهي آن به دست ما رسيده است. اين نسك به 22 فرگرد دارد. نوشتههاي فرگردها به گونهي پرسش و پاسخ است. نوشتن اين بخش از اوستا را به مغان مادي نسبت ميدهند. بنابراين در ونديداد آثاري از قانونهاي كهن پيشزرتشتي را در كنار قانونهاي نو ميتوان ديد. ونديداد داري شرح پهلوي(زند) نيز هست.
فرگرد نخست ونديداد تنها بخشي از اوستا است كه دربارهي خاستگاه ايرانيان آگاهيهاي سودمندي بهدست ميدهد. اين فرگرد از شانزده جايگاه كه سكونتگاه نخستين ايرانيان است، سخن گفته است. فرگرد دوم، داستان جم است، فرگرد سوم، دربارهي نهادهاي كشاورزي و آباداني است. فرگرد چهارم دربردارنده دادها و نهاد و پاسداشت پيمانهاست. فرگرد پنجم تا پايان فرگرد دوازدهم، قانونهاي آلودگيها و ناپاكيهاست. فرگرد سيزدهم دربارهي جانوران سودمند، فرگرد چهاردهم دربارهي پادافرهها، فرگرد پانزدهم دربارهي گناهان مرگ ارزان، فرگرد شانزدهم دربارهي ناپاكيها، فرگرد هفدهم قانونها، فرگرد هجدهم درباره موبدان و سپندينگي پرندهي ياور ايزد سروش، فرگرد نوزدهم درخواست اشوزرتشت از اورمزد و فرگرد بيستم تا بيست و دوم دربارهي پزشكي است.