در ميان رسانه‌ها - تحريف چهره‌ي تاريخي «مانكجي هاتريا» در سريال «سالهاي مشروطه»
(درميان رسانه‌ها)
تحريف چهره‌ي تاريخي «مانكجي هاتريا» در سريال «سالهاي مشروطه»
فريد شوليزاده: از دوازدهم بهمن‌ماه امسال، همزمان با آغاز دهه‌ي فجر، شبكه‌ی سوم سيما هرشب در ساعت 20.45 اقدام به پخش سريالي پانزده قسمتي با نام «سالهاي مشروطه» مي‌كند. نویسندگی و کارگردانی اين مجموعه بر دوش «محمد رضا ورزي» بوده است. پيش از اين مجموعه‌های «پدر خوانده» و «عمارت فرنگی» ساخته اين كارگردان از شبكه سراسري سيما پخش شده بود.
اين سريال كوشش دارد تا بيننده‌ي خويش را از دريچه‌ي نگاه كارگردان با رويدادهاي دوره‌ي «ناصرالدين‌شاه»، «اميركبير» و «انقلاب مشروطه» آشنا سازد. اما متاسفانه در برخي موراد نويسنده و كارگردان سريال دچار لغزش مي‌شوند و به‌جاي بيان حقايق تاريخي، به تحريف تاريخ معاصر مي‌پردازند. يكي از اين موارد، كوشش در تخريب چهره‌ي تاريخي بزرگمرد هازمان زرتشتی، «مانكجي ليمجي هاتريا» است.
گويا اين سريال نيز به‌مانند دو كار پيشين آقای «محمد رضا ورزي»، با الهام از نوشته‌ها، كتاب‌ها و ديدگاه‌هاي آقای (عبدالله شهبازی) ساخته شده است. در اين مجموعه شخص «مانكجي» به‌عنوان يكي از سركردگان فرقه‌ي «فراماسونري» در ایران و فردي دست‌نشانده که جاسوس سرويس‌هاي اطلاعاتي دولت انگليس در ايران است، معرفي مي‌شود. در تمام سكانس‌هاي سريال که با مانکجی در پیوند است، كوشش مي‌شود تا اينگونه القا شود كه «مانكجي» هدفي جز ترويج «بهائيت» و نيز تبديل ايران به مستعمره انگلستان نداشته است! کارگردان حتا پا را از این هم فراتر گذاشته و در بخش از مجموعه(:قسمت پخش شده در 19بهمن‌ماه) تا به‌آنجا پیش می‌رود که منزل مانکجی را محل برپایی محفل بهائیان معرفی می‌کند!
بازي در نقش «مانكجي» در اين سريال به «محمد رضا شريفي‌نيا» سپرده شده. بازيگري كه استعدادي شگرف در نفرت‌انگيز نشان دادن شخصيت‌هاي تاريخي دارد. خواننده‌ی گرامی می‌تواند دو گزارش نوشتاری پیرامون بازی محمد رضا شریفی‌نیا در نقش «مانكجي هاتریا» و نقش کاذب رمال را در اینجا و در اینجا ببینید.
اما آيا به راستي شخصيت تاريخي «مانكجي هاتريا» به‌همان گونه‌اي است كه عبدالله شهبازي در كتاب‌هايي چون «زرسالاران یهودی و پارسی، استعمار بریتانیا و ایران» و «ظهور و سقوط سلطنت پهلوي» توصيف مي‌كند و البته در سريال «سالهاي مشروطه» به تصوير كشيده مي‌شود؟؟
نجات بخش زرتشتيان ايران
«مانکجی لیمجی هاتريا» نامور به مانکجی صاحب در سال ۱۸۱۳م در «مورا» سومالی متولد شد. اجداد او از ایرانیان زرتشتی بودند که بر اثر ستم و بیدادگری شاهان صفوی به هندوستان پناه برده بودند. مانکجی از جوانی وارد خدمات بازرگانی می‌شود. وي مردی با اراده‌ی پولادین و بنیه‌ای نیرومند بود. به‌شوند فشارهایی که از دوران شاهان قاجار بر زرتشتیان ایران وارد می‌شد، «انجمن اکابر پارسیان هند» برای کمک به زرتشتيان ايران، مانکجی را مامور سفر به ایران می‌کند.
شمارش خدمات مانکجی صاحب در حق زرتشتیان ایران، از گستره‌ی این نوشتار و توان این قلم خارج است. مانکجی در ایران ماموریت داشت تا دو کار را به‌انجام رساند. نخست ایجاد بستری برای برای بهبود روابط جامعه مسلمان، علما و دولت مردان ایرانی با جامعه زرتشتی، و دوم احیا و بازسازی ساختار مذهبی زرتشتیان ایران.
اولین خدمت «مانکجی» به ایران، پايه‌گذاري مدارس برای کودکان ايراني و مبارزه با بی‌سوادی جماعت بود. دومین کار مهم او را بی‌شک حل مساله‌ي جزیه ایرانیان زرتشتی باید دانست. وی پس از سالها کوشش توانست ناصرالدین‌شاه را در جولای ۱۸۸۲م راضی به لغو حکم جزیه کند. باید یادآور شد که «سید جواد» امام جمعه کرمان در لغو حکم جزیه نقش مهمی داشت.
مانکجی با بسیاری از علمای دینی و پیشوایان مذاهب مختلف و بزرگان سیاسی ایران پیوند دوستی داشت. برای نمونه در ماهان با حضرت «رحمت علی شاه» قطب دراویش نعمت‌الهی دوستی عمیقی ایجاد نموده و از جانب رحمت علی شاه به «درویش فانی» نامور شد. از آن پس مانکجی در بیشتر نامه‌نگاري‌ها، خود را به لقب «فانی» معرفی می‌كرد. مانکجی در عراق عرب، بنا بر رویه دوستی خود با پیشوایان مذاهب گوناگون، با بهائیان و «میرزا حسینعلی نوری» نامه‌نگاري داشته است. مشکل این است که اگر بخواهیم هر شخصی را که با مانکجی تماس داشته جاسوس اتگلیس بدانیم باید از گستره‌ای از دولتمردان و پیشوایان مذاهب گوناگون، از «میرزا حسن‌خان مشیرالدوله» و «دراویش نعمت‌الهی» گرفته تا «ائمه جمعه» را جاسوس انگلیس بنامیم!
عزیزان من این رویه‌ی ناثوابی است که شخصیت هرکسی را که در تاریخ بنا به امیال امروزی ما رفتار نکرده یا سخن نگفته باشد، ولو به قیمت تحریت حقایق تاریخی، به‌ظاهر درهم بشکنیم. مایه‌ی شگفتی بیشتر آن است که کارگردان مجموعه‌ی «سال‌های مشروطه» در گفت‌وگو با تارنمای خبری «عصر ایران» شیوه‌ی روایت خویش از تاریخ را «دراماتیزه» معرفی می‌کند، مساله تحریف را انکار می کند!
متن كامل گفت‌وگوي تارنماي خبري عصر ايران با محمد رضا ورزي را در اينجا بخوانيد.
(مانكجي ليمجي هاتريا، نامور به مانكجي صاحب)
روايت بدون تحريف زندگانگي (مانكجي ليمجي هاتريا)را بخوانيد:
تارنماي انجمن موبدان: سيري در زندگاني مانكجي ليمجي هاتريا
تارنماي يتااهو: زندگاني مانكجي ليمجي هاتريا
Manekji Limji Hateria, (1813-1890 A.D.):vohuman